Zamanaşımı eski tabirle müruruzaman bir hakkın varlığını ortadan kaldıran bir olgu olmayıp, ancak istenebilir olmasına engeldir. Bu bakımdan ancak davalının ileri sürmesi durumunda mahkemece göz önünde tutulabilir. Zamanaşımı, alacak hakkının belli bir süre kullanılmaması yüzünden dava edilebilme niteliğinden yoksun kalmasını ifade eder.

    Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere zamanaşımı, alacak hakkını sona erdirmeyip sadece onu <eksik bir borç> haline dönüştürür ve alacağın dava edilebilme özelliğini ortadan kaldırır. .Yargıtay HGK Esas:  2011/4-640 Karar: 2012/89 Karar Tarihi: 22.02.2012 ilamında aynen “ Zamanaşımı, bir istek veya dava hakkının yasada belirtilen süre içinde kullanılmaması halinde usul hukukunca öngörülen biçimde ileri sürülmek koşuluyla borçluya borcunu ödememe olanağı veren bir hukuki savunma yoludur.” Şeklinde tanımlanmıştır.

    Zamanaşımı def’i, davalı tarafından süresinde ve usulüne uygun olarak ileri sürüldüğü takdirde davanın esasının incelenmesine geçilmez ve bu def’i hadise şeklinde ve bir ön sorun olarak incelenip karara bağlanır. Hakim, davalı tarafından ileri sürülmeyen zamanaşımı def’ini ve süresini resen gözetemez

    Zamanaşımı, hakkın varlığını ortadan kaldırmamakta eksik borç haline getirmektedir. Davacı alacağını talep ettiğinde davalı zamanaşımı definde bulunursa hakim alacağa hükmedemeyecektir. Davalı zamanaşımı definde bulunmazsa alacak zamanaşımına uğramış olsa bile hakim alacağa hükmedecektir. 6098 sayılı Yeni Borçlar Kanunu’nun 161. maddesine göre “Zamanaşımı ileri sürülmedikçe, hâkim bunu kendiliğinden göz önüne alamaz”

    Aynı yasanın 146. maddesine göre “- Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir.”

    “MADDE 148- Bu ayırımda belirlenen zamanaşımı süreleri, sözleşmeyle değiştirilemez.”

    MADDE 151- Süreler hesaplanırken zamanaşımının başladığı gün sayılmaz ve zamanaşımı ancak sürenin son günü de hak kullanılmaksızın geçince gerçekleşmiş olur.

    6101 sayılı TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA KANUN’UN   I. Hak düşürücü süreler ve zamanaşımı süreleri başlıklı 5.  MADDESİ – (1) Türk Borçlar Kanununun yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış bulunan hak düşürücü süreler ile zamanaşımı süreleri, eski kanun hükümlerine tabi olmaya devam eder. Ancak

    buykamagrausa.com

    , bu sürelerin henüz dolmamış kısmı, Türk Borçlar Kanununda öngörülen süreden uzun ise, yürürlüğünden başlayarak Türk Borçlar Kanununda öngörülen sürenin geçmesiyle, hak düşürücü süre veya zamanaşımı süresi dolmuş olur.    (2) Türk Borçlar Kanunu ile hak düşürücü süre veya özel bir zamanaşımı süresi ilk defa öngörülmüş  olup da başlangıç tarihi  itibarıyla  bu süre dolmuşsa, hak sahipleri  Türk Borçlar

    Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak bir yıllık ek süreden yararlanırlar. Ancak, bu ek süre, Türk Borçlar Kanununda öngörülen süreden daha uzun olamaz.

    Uygulama ve öğretide kıdem tazminatı ve ihbar tazminatına ilişkin davalar, hakkın doğumundan itibaren, Borçlar Kanununun 125 inci maddesi uyarınca on yıllık zamanaşımına tabi tutulmuştur.

    Keza tazminat niteliğinde olmaları nedeni ile sendikal tazminat, kötüniyet tazminatı, işe başlatmama tazminatı, 4857 sayılı İş Kanununun; 5 inci maddesindeki eşit işlem borcuna aykırılık nedeni ile tazminat, 26/2 maddesindeki maddi ve manevi tazminat, 28 inci maddedeki belgenin zamanında verilmemesinden kaynaklanan tazminat, 31/son maddesi uyarınca askerlik sonrası işe almama nedeni ile öngörülen tazminat istekleri on yıllık zamanaşımına tabidir.

    Bu noktada, zamanaşımı başlangıcına esas alınan kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı hakkının doğumu ise, işçi açısından hizmet aktinin feshedildiği tarihtir.

    4857 sayılı Kanundan daha önce yürürlükte bulunan 1475 sayılı Yasada ücret alacaklarıyla ilgi olarak özel bir zamanaşımı süresi öngörülmediği halde, 4857 sayılı İş Kanunun 32/8 maddesinde, işçi ücretinin beş yıllık özel bir zamanaşımı süresine tabi olduğu açıkça belirtilmiştir.

    İş sözleşmesi devam ederken kullanılması gereken ve iş sözleşmesinin feshi ile alacak niteliği doğan yıllık izin ücreti alacağının zamanaşımı süresinin fesih tarihinden başlatılması gerekir (HGK. 05.07.2000 gün ve 2000/9-1079 E, 2000/1103 K).

    KIDEM TAZMİNATI:


    Fesih tarihinden itibaren 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 125. maddesine göre on yıllık zamanaşımı süresi vardır. Fesh tarihindeki giydirilmiş brüt ücret üzerinden her yıl için  1 aylık giydirilmiş brüt ücret tutarında tazminat verilir.

    6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesine göre Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak ON YILLIK zamanaşımına tabidir.

    İHBAR TAZMİNATI:


    Fesih tarihinden itibaren 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 125. maddesine göre on yıllık zamanaşımı süresi vardır. Fesh tarihindeki giydirilmiş brüt ücret üzerinden ihbar önellerine göre tazminat verilir.

    6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesine göre Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak ON YILLIK zamanaşımına tabidir. İhbar tazminatı da bu kapsamdadır.

    İŞ KAZASI – MESLEK HASTALIĞI NEDENİYLE ALACAK

    İş kazasının meydana gelmesinden veya meslek hastalığının hastane raporuyla tespitinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi vardır.

    KÖTÜNİYET TAZMİNATI:


    818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 125. maddesine göre on yıllık zamanaşımı süresi vardır.6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesine göre Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak ON YILLIK zamanaşımına tabidir. Kötüniyet tazminatı da bu kapsamdadır.

    SENDİKAL TAZMİNAT DAVALARI


    818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 125. maddesine göre on yıllık zamanaşımı süresi vardır.6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesine göre Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak ON YILLIK zamanaşımına tabidir. Sendikal tazminat da bu kapsamdadır.

    EŞİT DAVRANMAMA TAZMİNATI DAVALARI


    818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 125. maddesine göre on yıllık zamanaşımı süresi vardır.6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesine göre Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak ON YILLIK zamanaşımına tabidir.

    ÜCRET ALACAĞI DAVALARI


    İcra takibi veya Dava tarihinden geriye doğru 5 yıllık ücret alacakları Türk Borçlar Kanunu’nun 147. maddesi uyarınca zamanaşımına tabidir.  4857 sayılı İş Kanununda 32 nci maddenin ilk fıkrasında, genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olarak tanımlanmıştır. Bu bakımdan aylık ücret,fazla mesai ücreti,hafta tatil ücreti,ulusal bayram ve genel tatil ücreti ücret kapsamında değerlendirilmektedir.

    FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ DAVALARI


    Haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmalar için fazla çalışma ücreti yüzde elli zamlı olarak işçiye verilmelidir. Fazla çalışma ücreti, geniş anlamda ücret alacağı içinde değerlendirilmektedir. İcra takibi veya Dava tarihinden geriye doğru 5 yıllık ücret alacakları yeni 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 147. maddesi uyarınca zamanaşımına tabidir.

    ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETİ DAVALARI:


    Ulusal bayram ve genel tatil günleri ücreti, geniş anlamda ücret alacağı içinde değerlendirilmektedir. İcra takibi veya Dava tarihinden geriye doğru 5 yıllık ücret alacakları yeni 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 147. maddesi uyarınca zamanaşımına tabidir.

    HAFTA TATİLİ ÜCRETİ DAVALARI

    Hafta tatili ücreti, geniş anlamda ücret alacağı içinde değerlendirilmektedir. İcra takibi veya Dava tarihinden geriye doğru 5 yıllık ücret alacakları yeni 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 147. maddesi uyarınca zamanaşımına tabidir.

    YILLIK İZİN ÜCRETİ DAVALARI


    ‘Yıllık izin ücreti iş sözleşmesinin feshi ile muaccel olup dönemsel bir nitelik taşımadığından, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu uygulaması yönünden 10 yıllık genel zamanaşımına tabidir.’

    (T.C. YARGITAY 9.Hukuk Dairesi Esas: 2012/4463 Karar: 2014/9144)

    İzin ücreti alacağında zamanaşımı iş akdinin feshi tarihinden 10 yıldır.


    HİZMET TESPİTİ DAVALARI


    Hak düşürücü süre : 5 yıl Hak düşürücü sürenin başlangıç tarihi: Hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıldır.